Özgeçmiş
21 Haziran 1921’de Peştere’de (Bulgaristan) doğmuştur. Lise tahsilini parasız yatılı olarak Adana, K.Maraş ve Gaziantep’te bitirdikten sonra İstanbul Teknik Üniversitesi giriş sınavlarını kazanarak Elektrik Mühendisliği eğitimine başlamış, bu arada devlet kurumlarının yurt dışına eleman yetiştirme amacıyla açmış olduğu sınavı da Sümerbank hesabına kazanarak İngiltere’de Metalurji Mühendisliği eğitimine gönderilmiştir. İngiltere’de Birmingham Üniversitesinden 1946 yılında Metalurji Mühendisliği diploması ve 1949’da da aynı üniversiteden Doktor Mühendis unvanını almıştır.
Aytekin, 1950’de yurda dönünce Karabük Demir Çelik Fabrikalarında göreve başlamış ve aynı yerde 1960 yılına kadar çeşitli görevlerde bulunmuştur. 1958 yılında üniversite dışından hazırlamış olduğu tez ile (İTÜ’de) Doçentlik sınavlarını başararak Doçent ünvanını almıştır. 1960-1963 yılları arasında kuruluş safhasında olan Ereğli Demir Çelik Fabrikaları T.A.Ş. Genel Müdür Yardımcılığı görevini üstlenmiş, aynı dönemde Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde yarı-zamanlı öğretim üyeliği yapmıştır.
1963’de İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesinde yeni kurulmuş olan Metalurji Mühendisliği bölümüne Eylemli Doçent olarak atanmış ve 1966 yılında Metalurji Bölümünü oluşturan iki kürsüden Tatbiki Metalurji Kürsüsüne Profesör olmuş ve Kürsü Başkanlığına getirilmiştir.
Prof.Dr. Veli Aytekin, 1968-1970 ve 1975-1977 yılları arasında iki dönem İTÜ Maden Fakültesi Dekanlığı görevini yürütmüştür. 1977’de Maden Fakültesi içerisinden ayrılarak yeni bir fakülte halinde kurulan Metalurji Fakültesinin kurucuları arasında yer almış ve bu fakültenin 1977-1982 yılları arasında iki dönem Dekanlığını yapmıştır.
1982 yılında YÖK kanunu ile oluşturulan yeni Kimya-Metalurji Fakültesinin de 1982-1985 yılları arasında ilk Dekanlığını yapmıştır.
Prof.Dr. Veli Aytekin 1985’den itibaren, yaş haddi dolayısıyla emekli olduğu 1988 yılına kadar İTÜ Kimya-Metalurji Fakültesi, Metalurji Mühendisliği Bölümü, Üretim Metalurjisi Anabilim Dalı başkanlığını yürütmüştür.
Ödülleri:
Member of Corrosion Experts Committee of Europe,
(MSA Project No: TA-OEEC, 130) Two months in U.S.A. (1953).
FOA (OEEC Project No: 151, Scientist Research Fellowship) One year at
Carnegie Institute of Technology, Pittsburgh, PA, U.S.A.
Eisenhower Exchange Fellowship from Turkey for one year in U.S.A.
Metallurgical Industry, 1958.
Akademik Ve Mesleki Çalışmaları
Prof.Dr. Veli Aytekin’in Birmingham Üniversitesinde Prof.Dr. Sir Alann Cottrell ile yaptığı Doktora çalışması, Metalik Malzemelerin Deformasyonu alanında çok popüler olmuş ve dünya literatüründe hala referans olarak gösterilmektedir.
Karabük Demir Çelik Fabrikalarında Laboratuvarlar Amiri, Teknik Araştırma Müdürü, Etüd Tesis Müdürü ve Genel Müdür Yardımcılığı görevlerini yürütürken Türkiye’de Demir Çelik Endüstrisinin kuruluş ve gelişmesi, mamul kalitelerinin islahı ve bu konuda yeni üretim alanlarına girilmesi hususunda çok kıymetli çalışmaları arasında: Demir-Çelik Dökümcülüğü, haddeleme, demiryolu rayı, metalik yatak üretimi, yurtiçinde özel çelik hadde merdanelerinin üretimi sayılabilir. Bu çalışmaların sonucu olarak Türkiye’de 1950 lerde Demir-Çelik Sanayii bünyesinde ilk defa bir “Teknik Araştırma Servisi” kurularak onun başına getirilmiştir. Bazik Siemens-Martin çelik ocağının curufu üzerinde Carnegie Institute of Technology’de yaptığı çalışmalarla da curufun iyonik yapısı aydınlatılmıştır. Ereğli Demir-Çelik Fabrikalarının fizibilite etüdlerinde özel olarak görevlendirilmiştir. Projenin gerçekleşmesi ve işletmeye alınması safhalarına kadar kritik görevler yüklenmiştir. Karabük Fabrikalarının kapasitesini iki misline (600.000 ton/yıl) çıkarmak için tevsiat projelerini yürütmüştür.
Bu esnada, 1953 yılında Avrupa Korozyon Eksperleri grubunun bir üyesi olarak Türkiye’yi temsilen U.S.A.’da tetkikler yapan heyete katılmıştır. 1955 yılında O.E.E.C.’nin (İlim Adamları Araştırma Projesi) üyesi olarak bir sene U.S.A.’de Carnegie Institute of Technology’de (Pittsburgh) çelik üretimi ile ilgili bilimsel araştırmalar yapmış, 1958 yılı Türkiye Eisenhower bursiyeri seçilmiş ve bir yıl Amerika’da ağır sanayii konularında incelemelerde bulunmuştur.
Endüstrideki bu başarılı faliyetlerine paralel olarak bilimsel ve mesleki konulara da önem veren Prof.Dr. Veli Aytekin, bilhassa 1960 lardan sonra ülkemizde Metalurji Mühendisliği dalının gelişmesi ve bu alanda eleman yetiştirilmesi için öncülük niteliğinde çalışmalar yapmıştır.
İTÜ Metalurji Mühendisliği Bölümünün ders programlarının düzenlenmesi, A.B.D.’den alınan yardımların etkili ve evrensel ölçeklerde aynı zamanda ülkemiz endüstri ve hammadde kaynaklarının yararlı olması açısından önemli bir organizasyon gerçekleşmesinde hizmeti olmuştur. Üniversite-Endüstri işbirliğini çok etkili biçimde ve devamlı olarak benimsemiş ve teşvikçisi olmuştur.
Bölümün kuruluş yıllarında kısıtlı olan öğretim üye sayısı karşısında başta Demir-Çelik, Döküm Metalurji Projeleri gibi dersleri yüklenmiş ve bu konularda hızlı bir şekilde öğretim üyesi yetiştirilmesi amacı doğrultusunda tedbir almış ve teşvikler yapmıştır.
Termodinamik biliminin proses metalurjisi alanına taşıdığı önemi göz önünde tutarak, bu konuya gereği gibi yer verilmesi için, ilk defa olarak “Metalurji Termodinamiği” adlı bir ders programa aldırmış, bunu yürütmüş ve bugün bu alanda en yararlı bir ders kitabını yazıp yayınlatmıştır.
Prof.Dr. Veli Aytekin’in bu çalışmaları çok kısa zamanda semeresini vererek, ilk mezunlarını 1964 yılında veren İTÜ Metalurji Mühendisliği bölümü çok hızlı bir şekilde gelişmiş, öğretim üyesi (sayısı ve kalitesi ile), laboratuvarlar ve endüstri ile ilişkiler açısından üst düzeylere gelinmiştir. Bunun sonucu olarak Prof.Dr. Veli Aytekin’in yönettiği akademik tez çalışmalarının yanı sıra endüstriyel problemlere ışık tutacak tarzda pek çok metalurjik projenin de yürütücülüğünü yapmıştır.
Prof.Dr. Veli Aytekin, Metalurji Mühendisliği alanında deneyimi, bilgisi ve endüstriyel birikimi ile ülkemizin en tanınmış bilim adamlarından biridir. Kendisinin üç kitabı ile bazıları yabancı ülkelerde yayınlanmış kırk kadar bilimsel ve teknolojik makalesi vardır. Dokuz doktora tezi yönetmiş, çeşitli kongre ve sempozyumlarda çok sayıda tebliğ sunmuştur.
Metalurji Mühendisliğinin ülkemizde yerleşmesi, hizmet etkinliğinin gelişmesi ve bir ihtisas alanı olarak yerleşmesi için Prof.Dr. Veli Aytekin hemen hemen bütün önemli kuruluşlarda bu konunun temsilcisi olarak çalışmalara katılmıştır. Bunlar arasında özellikle Türk Standartları Enstitüsü, Milli Prodüktivite Merkezi, Devlet Planlama Teşkilatı İhtisas Komisyonları, TÜBİTAK, Sanayii Bakanlığı – Sanayii Şurası vb. faaliyetleri belirtilebilir.
Prof.Dr. Veli Aytekin, Türkiye’de Metalurji Mühendisliğinin kuruluşu, Metalurji Endüstrisinin ve özellikle demir-çelik üretimi ve dökümcülüğün geliştirilmesi ile üniversite-endüstri ilişkilerinin kurulup en iyi düzeyde yürütülmesi bakımlarından hizmette öncülük yapmış bir bilim adamıdır.
Prof.Dr. Veli Aytekin 13 Mart 2014 tarihinde vefat etmiştir.